MOOI OF NIET MOOI THAT’S THE QUESTION
Waar ik ook kom, op de Kunstacademie, in een atelier of in een galerie…als er mensen langs bepaalde schilderijen lopen, hoor ik vaak zeggen: ‘o, wat mooi, wat is dat mooi gedaan. Mooi gedaan, hoor, die bomen! En wat ziet het er verzorgd uit, wat een mooie lijst! ‘
Ik zeg het zelf ook, hoor, ook van mijn eigen schilderijen, maar of dit nu de enige voorwaarde van kunst is, valt nog te bezien.
Wij mensen neigen er naar die dingen mooi te vinden op een schilderij die in werkelijkheid anders zijn. Bij een landschap worden de lantaarnpalen vaak weggelaten. Een landschap in oranje/roze kleuren in een zonsondergang is romantisch dus ook mooi.
Portretten van knappe jonge dames, het liefst met hoeden: hoge score. (En.. daar is op zich ook niets mis mee, ook ik schilder graag vrouwen met hoeden). Jonge poesjes, lammetjes, hondjes… heerlijke onderwerpen om op een schilderij te hebben, fijn om te tekenen. Ik word er wel eens verdrietig van dat zulke onderwerpen de enige zijn die wij vaak mooi vinden. Als een schilderij maar iets te heftig, of te vervreemdend of te simpel er uit ziet, lopen de mensen er met een boog voorbij.
Terwijl wanneer je er langere tijd naar zou kijken, zo’n schilderij zoveel meer zou doen. Neem het geduld eens om langer naar een schilderij te kijken. Het is soms net als met vreemd eten. Als ik vroeger als 16-jarige niet de olijven in Spanje meermalen had proberen te eten, had ik ze nog steeds niet lekker gevonden.
En natuurlijk prachtige tuinen met vijvers in impressionistische stijl.
Gelukkig zijn er schilders geweest die uitzonderingen maakten op de algemene trend van wat mooi moest zijn.
Eergisteren kreeg ik een blog van Rogier Ormeling over het honderdjarig bestaan van het Vredespaleis in Den Haag met een verhandeling over Goya, waarin je ziet dat kunst niet altijd ‘mooi’ is, maar doordat het ontdaan is van alle franje zo levensecht dat je er eerder van zal huiveren. Temeer omdat je weet dat er nog steeds gruwelijke oorlogsmisdaden bestaan.
Zelfs Vincent van Gogh schilderde zijn mensen niet mooi, wat wel eens een van de redenen kon zijn, dat hij geen enkel schilderij verkocht heeft tijdens zijn leven. Net hoor ik in de film over Van Gogh, Gauguin tegen hem vertellen dat het stuk van de zonnebloemen misschien een meesterwerk zou kunnen zijn, maar dat wanneer je er lang naar kijkt, gek wordt. Het zal je maar gezegd worden.
En wat denk je van de nog niet eens zo lang geleden gestorven schilder: Lucien Freud. Wie kan zijn modellen en portretten mooi vinden? Zie onderstaande foto en klik op deze link waar je afbeeldingen van de schilderijen van Lucien Freud kan zien.
Misschien zijn deze schilderijen niet mooi, maar wel echt. Het dagelijkse leven zonder franje.
En jij.. wat kan jij waarderen als kunst? Als mooi? Stuur je foto eens naar ritamaria@live.nl en ik kan het een volgende keer in deze rubriek plaatsen. Zou dat niet leuk zijn: een galerie met een selectie uit schilderijen die jullie op sturen?
Veel succes er mee.
Rita Koolstra 
Misschien moet er helemaal geen hiërarchie ingebouwd worden, in het kijken naar kunst. Het woord ‘belangrijker’ staat op hetzelfde niveau als ‘mooier’…. Misschien kunnen wij inderdaad kinderlijk onbevangen naar een kunstwerk kijken en vertellen wat het bij ons teweeg brengt?
Logischerwijze koppel ik daaraan dat ‘kunst’ zo vrij mogelijk moet zijn van ‘a-priorismen’, om in zijn pure vorm gezien te kunnen worden. In dat verband wordt ‘Christelijk-geïnspireerde’ kunst dan ook minder echt dan werk van de kunstenaar die ongebonden werkt. Vanuit zijn intuïtie, zijn begrip, zijn observatie…. Maar ik ken evenmin een definitieve benadering.
Dank je, dit is echt heel goed om het zo te bekijken. Ik denk ook dat het zo is. bedoel je dat bv de communicatie bedoeld met een schilderij belangrijker is? Of heb je nog een ander voorbeeld?
Ja, zeker weten! Zo belangrijk!
Daar begint het! Daarom is het werken in de onderbouw van het grootste belang. Tabula rasa, het onbeschreven blad. Daar wordt de kiem gelegd voor heel het leven!
Dank je lem..wat leuk! Kinderen zijn nog zo puur en echt….misschien moeten we hen maar als critici meenemen.
Wat knap van jou dat je dat al zo kan bespreken met de kinderen. Leuk!
Ha Rita
Ik leer mijn kinderen in de groep van 4 tot en met 6 jaar al, dat mooi of lelijk niet de waardering van een werk kan zijn, omdat de kunstenaar een stuk van zichzelf heeft weggegeven. Wat doet dat kunstwerk met jou, welke emotie maakt het los!
Deze benadering helpt ze enorm bij het kijken!
Beste Rita, ik drukte mij verwarrend uit. Ik bedoelde: ik vraag mij in het algemeen af hoe het beeld an sich functioneert (los van het feit of het nu een schilderij, een foto, een sculptuur is). De vraagstelling of iets mooi is probeer ik los te laten, en me objectief te beperken tot de vraag ‘hoe functioneert een kunstwerk?’ Dit klinkt wat ingewikkeld, maar het blijft toch wel beklijven als je zo naar een werk kijkt.
Het vermijdt ook oeverloze discussies omtrent ‘wat mooi bevonden wordt’… Maar ik worstel er ook mee.
Beste Luc, dank je wel voor de reactie.. ja, mijn idee! Hoe eerder dat woord verdwijnt in de wandelgangen hoe beter. Helemaal als foto vind ik ook weer niet dat het moet functioneren, maar het kan daar wel ergens in de buurt komen. Wat denk jij?
Beste Rita, misschien moeten wij simpelweg de term ‘mooi’ schrappen en ons blijvend afvragen hoe een schilderij, een beeld, een foto functioneert…? Een idee.